Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Cape Town kentinde, 1-2 Haziran tarihlerinde “BRICS Dışişleri Bakanları Toplantısı” düzenlenecek.
Güney Afrika’nın ev sahipliğinde yarın başlayacak toplantı kapsamında bir araya gelen Brezilya, Çin, Hindistan, Rusya ve Güney Afrika dışişleri bakanlarının, BRICS’e yeni üye kabulü ve ortak para birimi gibi konuların yanı sıra bölgesel ve küresel meseleleri ele alması bekleniyor.
Programın 2. gününde ise toplantıya davet edilen 15 ülkeden bakanların da katılımıyla BRICS’in genişleme planları açısından önem taşıyan “BRICS Dostları Toplantısı” yapılacak.
BRICS’e yeni üyeler
Brezilya, Rusya, Çin, Hindistan ve Güney Afrika’dan oluşan BRICS ülkeler grubu, dünya nüfusunun yüzde 40’ına ev sahipliği yapıyor ve üyelerin toplam gayrisafi yurt içi hasılası (GSYİH), küresel hasılanın 4’te 1’inden fazlasını oluşturuyor.
G7’ye alternatif olarak öne çıkan BRICS, bu amaçla “yeni üye kabulü” ve “ortak para birimi” gibi iki önemli hamle yapmaya hazırlanıyor.
Güney Afrika’nın BRICS Büyükelçisi Anil Sooklal, geçen ay yaptığı basın açıklamasında, 13 ülkenin BRICS’e üyelik için resmi başvuruda bulunduğunu, 6 ülkenin de gayriresmi şekilde taleplerini ilettiklerini duyurmuştu.
Buna göre üyelik talebinde bulunan ülkeler arasında Suudi Arabistan, İran, Endonezya, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Mısır ve Cezayir de yer alıyor.
Cape Town’daki Dışişleri Bakanları Toplantısı’nda ve 22-24 Ağustos’ta Johannesburg’taki Liderler Zirvesi’nde bu üyelik taleplerinin değerlendirilmesi bekleniyor.
Ortak para birimi
Güney Afrika’daki toplantıların bir diğer önemli gündem maddesi de ortak para birimi konusu. ABD dolarına alternatif olacak ortak para biriminin, küresel ekonomik dengeleri değiştirebileceği ifade ediliyor.
Petrol ve doğal gaz zengini ülkelerin topluluğa üyelik başvuruları ve Suudi Arabistan’ın, BRICS bankası olarak bilinen Yeni Kalkınma Bankası’na katılma girişimiyle değerlendirildiğinde, bu hamle ABD’nin küresel ekonomideki ağırlığını sarsabileceği yorumları yapılıyor.
Öte yandan, GSYİH’sı, diğer 4 üye ülkenin toplam hasılasının 2 katından büyük olan Çin’in, ortak para birimi üzerinden küresel hakimiyetini iyice pekiştirmesi bekleniyor. Çin’in bu yeni para birimi üzerinden BRICS üzerindeki etkisini artıracak oluşu, Güney Afrika gibi görece çok daha küçük ekonomilerin, fikre soğuk bakmasına yol açıyor.
Cape Town’daki toplantıya ev sahipliği yapacak olan Güney Afrika Uluslararası İlişkiler ve İşbirliği Bakanı Naledi Pandor, daha önce yaptığı açıklamada, ortak para biriminin ağustostaki zirvede çok boyutlu bir şekilde ele alınacağını ancak mevcut ekonomik durgunluk göz önüne alındığında bunun uygulanması güç bir fikir olduğunu dile getirmişti.
Güney Afrika Merkez Bankası Başkanı Lesetja Kganyago ise, ortak para birimi için kurulması gereken ortak merkez bankasının nerede konuşlandırılacağının da önemli bir tartışma konusu olduğuna dikkati çekmişti.
Güney Afrika üzerinde baskılar
Güney Afrika’yı Rusya’dan yana olmakla suçlayan Batı ise yaklaşmakta olan zirve öncesi, ev sahibi ülke üzerindeki baskısını giderek artırıyor.
Batı, özellikle Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkındaki yakalama kararını, ev sahibi ülkeye karşı bir baskı unsuru olarak kullanıyor. ABD’nin, Güney Afrika’nın Rusya’ya silah sattığı iddiası da bu baskının dozunun artırılması olarak değerlendiriliyor.
Putin’in zirveye katılması durumunda Güney Afrika, üyesi olduğu UCM’nin kararını uygulamakla yükümlü bulunuyor. İktidar partisi Afrika Ulusal Kongresi (ANC), bu kararın uygulanmasındansa ülkenin UCM’den çekilmesinden yana tavır sergiliyor.
ANC’nin lider kadrolarının, Kremlin’le, apartheid ile mücadele döneminden kalma derin ilişkileri bulunuyor. Batı ile köklü ilişkilere sahip Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa hükümeti ise tarafsız ve bağımsız bir dış politika izlenmesi konusunda direniyor.
Halihazırda yüksek işsizlik ve suç oranları ve elektrik krizi gibi sorunlarla yıpranmakta olan Güney Afrika ekonomisi, bu baskılardan nasibini alıyor. Ortak para biriminin tartışılacağı toplantıya ev sahipliği yapacak Güney Afrika’nın, para birimi Rand son haftalarda ardı ardına tarihinin en düşük seviyelerinde işlem görüyor.
