Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya-Ukrayna savaşının sona erdirilmesine dönük uluslararası diplomasinin arttığı bir dönemde Salı günü Ankara’da bir araya gelecekler.
Barış masasının hemen kurulmasından yana olan ve o müzakerelerde yer almak isteyen Türkiye’nin, bu ziyaret sırasında da her türlü oynamaya hazır olduğu mesajını vermesi bekleniyor.
Zelenskiy’nin stratejik ortak olarak tanımladığı Türkiye ile başta savunma sanayi olmak üzere ilişkileri güçlendirme arayışında olduğu kaydediliyor.
Birleşik Arap Emirlikleri, Türkiye ve Suudi Arabistan’ı kapsayan bir tura çıkan Zelenskiy, 18 Şubat Salı günü Ankara Cumhurbaşkanı Erdoğan ile baş başa ve heyetler arası görüşmeler gerçekleştirecek.
Ziyaretle ilgili resmi açıklamayı yapan Cumhurbaşkanlığı İletişim Direktörü Fahrettin Altun, iki liderin görüşmesi sırasında stratejik ortaklık ilişkilerinin tüm boyutlarıyla gözden geçirileceğini ve iki ülke arasındaki iş birliğinin daha da güçlendirilmesi için atılacak adımların ele alınacağını kaydetti.
Tarafların Ukrayna’daki son gelişmeler konusunda fikir alışverişinde bulunacakları da belirtildi.
Zelenskiy, 24 Şubat 2022’de başlayan Rusya’nın işgal girişiminden sonra Türkiye’yi Temmuz 2023 ve ziyaret etmişti. Bu Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın üçüncü Türkiye ziyareti olacak.
Kritik zamanlama
Zelenskiy’nin bu ziyaretini diğerlerinden çok daha önemli kılan unsur zamanlaması.
Ukrayna Cumhurbaşkanı ile Türk Cumhurbaşkanı’nın Ankara’da görüştüğü saatlerde Riyad’da ABD’nin yeni yönetimi ile Rusya arasındaki ilk üst düzey yüz yüze temasın gerçekleşecek olması, zamanlamanın önemini somut olarak ortaya koyuyor.
14-16 Şubat arasında düzenlenen Münih Güvenlik Konferansı’na katılan ABD’li yetkililerin “Ukraynasız Ukrayna-Rusya barış görüşmeleri” olarak tanımlanan bir süreci başlatacaklarına ilişkin mesajlarının ardından gelen bu temaslar sürecin bundan sonraki aşamaları açısından önem taşıyor.
Zelenskiy’nin bu nedenle, böyle kritik bir süreçte ABD Başkanı Donald Trump’ın “dostum” dediği Erdoğan ile görüşmek üzere Ankara’ya gelmeyi tercih etmesi dikkat çeken bir gelişme olarak görülüyor.
Bu da iki liderin Ankara’dan verecekleri mesajların uluslararası toplum tarafından da dikkatle takip edilmesini gerektiren bir unsur olarak görülüyor.
Ankara, bir an önce barış masasının kurulmasından yana
İki liderin ağırlıklı ele alacakları konu 2022’den bu yana devam eden savaşın nasıl sonlandırılacağı olacak.
Türkiye, Rusya’nın işgal girişiminin başladığı Şubat 2022’den sadece bir ay sonra Ukrayna ve Rusya dışişleri bakanlarını , daha sonra da uzmanlar seviyesinde İstanbul barış görüşmelerinin devamını sağlamıştı.
Sonuç alınamasa da bu girişim, iki tarafı bir araya getiren tek inisiyatif olarak kayıtlarda yer alıyor.
Her iki ülkeyle de yakın ilişkisini sürdüren Ankara, bu yeni süreçte yer almak istediğini gizlemiyor.
16 Şubat’ta TRT World kanalına bir demeç veren Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, “Türkiye, Ukrayna’da barışa katkıda bulunmak ve Ukrayna’nın yeniden inşasına katkıda bulunmak için her türlü rolü oynamaya istekli ve hazır” ifadelerini kullandı.
Aşamalı bir barış planına gereksinim duyulduğunu aktaran Fidan, “Şu an ABD yönetimi, Avrupalılar ve bizler; hepimiz, olası ateşkes ve barış planının farklı yönleri üzerinde çalışıyoruz. Ancak, kısa vadeli acil ateşkes ihtiyacını uzun vadeli stratejik kaygılarla birleştirmek şu anda çok önemli bir konu. Şu anda üzerinde çalıştığımız konu tam olarak bu” dedi.
Ankara, sadece ABD’nin arabuluculuğuyla bu sürecin doğru yönetilemeyeceği düşüncesinde. Avrupalıların yanı sıra Türkiye’nin de devrede olması gerektiği Türk yetkililer tarafından sık sık dile getiriliyor.
Erdoğan’ın da görüşmelerde Türkiye’nin bu süreçte ev sahipliği de olmak üzere her türlü katkıda bulunmaya hazır olduğu mesajını vermesi bekleniyor.
Ukrayna güvenlik garantisi ve barış gücü istiyor
Zelenskiy’in NATO üyesi Türkiye temaslarında ağırlıklı olarak gündeme getirmesi beklenen konuların başında güvenlik garantisi ve olası bir anlaşmanın gözlenmesi ve korunması için Avrupalı güçlerden oluşan bir barış gücü oluşturulması bulunuyor.
2022’de yapılan ancak sonuç alınamayan barış görüşmelerinde Türkiye’nin de aralarında olduğu “garantörler grubunun” oluşturulması gündeme gelmiş, Ankara buna sıcak baktığını kaydetmişti.
Erdoğan, 2023 Temmuz ayında görüştüğü Zelenskiy’e Ukrayna’nın NATO’ya katılımını desteklediğini güçlü ifadelerle dile getirmişti.
Ancak diplomatik kaynaklar, özellikle Trump’ın iktidara gelmesinin ardından değişen koşullara dikkat çekiyorlar ve tüm ülkelerin değişen koşullara göre tutumlarını gözden geçirdiklerini kaydediyorlar.
Türkiye’nin olası bir barış anlaşması durumunda barış gücüne katılıp katılmayacağının da süreç içinde ele alınacağını belirtiyorlar.
Savunma sanayi işbirliği sürecek
Erdoğan-Zelenskiy görüşmesinde iki ülke arasında son dönemde giderek gelişen savunma sanayi işbirliğinin güçlendirilerek sürdürülmesi de önemli başlıklar arasında yer alacak.
İki ülke arasındaki askeri işbirliği, 2014’te Kırım’ın Rusya tarafından işgal ve ilhakı sonrası başladı ve yıllar içinde gelişti. Ancak 2022 sonrası bu işbirliği daha farklı bir hal aldı.
Türkiye, Rusya’nın işgalinin başlamasından bu yana Ukrayna’ya başta silahlı insansız hava araçları (SİHA) olmak üzere önemli miktarda .
Türk SİHA’larının özellikle savaşın ilk döneminde Rusya’nın ilerleyişini durdurma konusunda önemli başarı elde ettiği Ukrayna tarafından da dile getirilen bir unsur. Rusya da bu durumu çeşitli düzeylerde sık sık gündeme getirdi ve Türkiye’yi eleştirdi.
“Bayraktar” SİHA’larını üreten Baykar’ın Ukrayna topraklarında inşa ettiği fabrikanın bu sene sonuna doğru tamamlanması ve üretime geçmesi bekleniyor. Türkiye’nin Ukrayna donanması için ürettiği korvetlerin de 2025-2026 döneminde teslim edilmesi planlanıyor.
Zelenskiy, son ziyaretinde korvetlerin yapıldığı tersaneyi ziyaret etmiş ve Türkiye-Ukrayna ilişkilerinin stratejik boyutuna dikkat çekmişti.
İki ülke savunma sanayi alanındaki işbirliğini bundan sonraki süreçte de güçlendirmeyi istediklerini kaydediyorlar. Ankara’da yapılacak temaslarda bu konuda atılacak somut adımların ele alınması öngörülüyor.
Temaslarda iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin büyütülmesi ve Ukrayna’nın yeniden yapılanmasında Türk özel şirketlerinin de devreye girmesi gibi konuların da görüşülmesi bekleniyor.
